الگوهای قیمت­ گذاری مختلف و الگوهای سنتی مطرح‌شده در بازار سرمایه، دارای نقاط ضعف مهمی هستند و این موضوع باعث شده است تا برای استفاده­کنندگان کارایی لازم را نداشته باشند. هدف این پژوهش، تدوین الگوی رابطه بین متغیرهای بازار تطبیقی و بررسی تأثیر هم­زمان و متقابل متغیرهای مزبور است. به این منظور، تعداد 101 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران، در دوره 11 ساله پژوهش (سال­های 1384 تا 1394) انتخاب شدند. روش پژوهش استفاده از الگوی علت و معلولی سیستم‌های پویاست. نتایج پژوهش نشان داد که عوامل تقاضای سهام، قیمت سهام، نسبت قیمت به درآمد، بازده سهام، نوع اظهارنظر حسابرسی، خطر شرکت (نسبت بازده دارایی­ها و ‌نسبت بدهی­ها)، سهامداران نهادی، حجم معاملات، حجم سهام مبنا، تعداد سهام منتشر شده، سود هر سهم و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری در الگوی علت و معلولی بازار تطبیقی، با لحاظ ارتباط متقابل، بر یکدیگر اثر معنادار دارند. هم­چنین، در الگوی علت و معلولی بازار تطبیقی، متغیرهای بازده حقوق صاحبان سهام، ساختار سرمایه و سود خالص تأثیر معنادار بر بازده سهام نداشتند.